Tropoja, karakteristika ne valle e kenge

Këngët – Kjo trevë dallon edhe për shumëllojshmëri këngësh. Disa nga llojet e shumta të këngëve popullore tradicionale janë : Këngë kreshnikësh – këndohen të shoqëruara me lahute, janë kënge epike luftërash dhe interpretohen me përmallim, dhimbje, krenari etj. Këngë trimash – zakonisht u këndohen individëve të shquar që kanë berë trimëri. Edhe këto këndohen të shoqëruara me lahutë. Kënge maje krahit ose asqerçe – këndohen zakonisht prej dy burrash se bashku, duke venë gishtat në vesh e duke thirrur fort. Janë të shkurtra si tekst. Kënge vargca – këndohen nga burrë të shoqëruara me çifteli, zakonisht janë këngë trimërie por edhe kënge dashurie. Këngë çikash – I këndojnë vajzat e reja në kullota, bjeshkë, në dasma, festa etj. Krijohen nga vete çikat. Kemi edhe disa lloj këngësh të tjera siç janë : Kënge me gisht në fyt. Këngë me tepsi. Kënge dasme –si punë kori ku dy grupe të lidhura krah për krah (vajza) përballë njëra tjetrës dialogojnë. Këngë humoristike. Kënge kapuçash. Këngë vaji. Kënge djepi. Gjama (Nikaj-Merture) Instrumentet më të përdorura në Malësinë e Gjakovës janë lahuta, lodra (tupani), defi, fyelli, çiftelia, sharkia etj.

Gramshi me rrethina kostumologjike

Ne Gramsh dallojme disa rrethina kostumologjike qe jane Sulova, verce, Tomorrica dhe Shpati i Poshtem. Ne pergjithesi, veshjet popullore te rrethinave te Gramshit kane qene perdorur gjer ne luften e Pare Boterore, ndersa pas kesaj kohe nje piese e mire e tyre, vecanerisht veshjet e burrave, u zevendesuan me veshje te kohes, ndikim direkt i veshjeve qytetare.

Megjithate ne rrethinat e Suloves, Verces dhe Shpatit te Poshtem veshjet popullore jane mbajtur gjere ne pragun e clirimit, madje veshjet e grave edhe ne periudhen pas Luftes II Boterore.
Veshje Grash:
VESHJET E GRAVE TE SULOVES
VESHJA E GRAVE TE VERCES
VESHJA E GRAVE TE SHPATIT TE POSHTEM
VESHJA E GRAVE TE TOMORRICES

Kostum tradicional nga Lunxhëria

Rrethi i Gjirokastrës karakterizohet nga një pasuri e madhe kostumesh, traditash muzikore dhe zakonesh popullore.

Veshjet tradicionale popullore të grave ishin të pasura me qëndisma që zbukuroheshin me fije metalesh të çmuara; ato të Lunxhërisë dhe të

Dropullit mbahen nga më të bukurat. Kostumet tradicionale të burrave përfshijnë poture të bardha leshi, të gjëra në bel që përfundojnë të ngushta tek këmbët dhe shoqërohen me dollakë tek pulpat ose fustanellat e bardhë me pala, të shoqëruara me jelek dhe opinga me xhufka. Në kokë mbahej një kapllak i gjatë i zi, prodhuar me lesh qengji ose një qeleshe prej shajaku me majë.

Festivali i Këngës Popullore Qytetare Berat

QKVF hapi sezonin artistik për vitin 2012 me Festivalin Folklorik Tipologjik Kombëtar të Këngës  Popullorë  Qytetare (edicioni 12), I cili u mbajt  në  qytetin e Beratit  në  datat  26-27 Prill 2012.Festivali  në  një atmosferë  festive u çel, me  ekspozitën e  kostumeve popullore në  Hollin e Qendrës Kulturore përgatitur nga “ TRADITA –EDLIRA’“ dhe  në orën 19:00 me koncertin  e mirëseardhjes, organizuar nga Qëndra Kulturore  Berat, me bandën e këtij qyteti, e cila interpretoi këngë e melodi patriotike të cilat u pritën me duartrokitje të vazhdueshmë nga publiku.Grupi  Prizrenit hapi garën, me një program, ku këngapër Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, u këndua edhe nga shikuesit në  sallë. U  dalluan këngëtarët  e mirënjohur të këtij grupi Sedat Kuçi   e Festim Bytyçi etj. Grupi i Fierit ,u paraqit me një orkestrinë të kompletuar me solistë, dhe  grup këngëtarësh të spikatur. Grupi i Elbasanit kishte ardhur në këtë festival me një pergatitje serioze dhe  me figura të tilla si vëllezrit Zena, Eglantina Toska dhe sidomos grupi i burrave të cilët shpalosën më së miri traditën e këtij qyteti në këngën popullore qytetare. 

Zadrima ruan me fanatizem elementet etnografike

Kjo krahinë e Lezhës e manifeston më së miri ruajtjen me fanatizëm ndër breza të kulturës dhe traditës Shqiptare , veçanërisht me veshjet e saj tipike Zadrimore. Kjo vlerë etnografike e cila vazhdon të përcillet brez pas brezi tek banorët e Zadrimës nuk është e institucionalizuar në një muze konkret. Kjo do të ishte një mënyrë e ruajtjes së këtyre vlerave etnografike e cila do ti shpalosej vizitorëve vlerat kombëtare. Veshjet zadrimore ruhen nëpër arkat e vjetra apo nëpër pajat e nuseve, të cilat i shpalosin në eventimentet e krahinës.

Pasuria e kenges vlonjate

Muzika e treves se Vlores eshte nje nder me antiket ne Ballkan. Ne treven e Vlores gjenden menyra te te kenduarit, te cilat perbejne gjurme te nje kulture te lashte si: monofonia, kenge dyzereshe me dhe pa iso, kenge trizereshe pa iso, por me preres ose mbajtes, iso shumezereshe(polifoni) me tre e kater zera. Zerat njerezore zevendesojne gjithe instrumentat muzikore. Kur degjon kenget e Kurveleshit, Himares, Dukat-Tragjas, kenget e kenduara ne vallet eVranishtit, Terbacit, ndien se kontakton me nje art te lashte te tradites.

Këngët e Dasmës përmetare

Këngët e dasmës janë nga më të shumtat e më të arrirat për nga niveli artistic I këngëve popullore të rrethit të Përmetit. Me termin këngë dasme kemi parasysh vetëm ato që lidhen me rite të Caktuara rituale të ceremonialit të dasmës (këtu mund të futen edhe këngë historike, balada).Këngët për shpalljen e fejesës( të tilla si p.sh “-Ku e hodhe shigjetën-o/ O djalë, të keqen-o?/ -Në mes të Përmetit-o!”). Pohimi se këngët e dasmës lidhen me moment të caktuara të ritualit, nuk përjashton faktin se në qendër është figura e nuses dhe më pak për dhëndrin.

Folklori i Kosovarëve në Shqipëri

Ekspeditat  folklorike përgjithësisht na kanë bindur për gjallesën vitale të kosovarëve në mjediset e reja ku ato jetojnë. Në të njëjtën kohë, duhet thënë se nga cilado mjedis që të jenë shpërngulur, kosovarët përgjithësisht kanë ruajtur traditat e vet etnofolklorike. Ardhja e Kosovarëve në Republikën e Shqipërisë nga qytete e fshatra të Kosovës, Krahas bartjes së traditave folklorike të mjediseve të origjinës, ka sjellë edhe një përfaqësim në miniaturë të pothuajse tërë folklorit kosovar.

Ndryshim përsa I përket praktikimit të folklorit të kosovarëve në Shqipëri, kanë qenë dhe janë të shprehura edhe në raporte të tjera si p.sh, sipas gjinisë së bartësve të tij.. Përgjithësisht gratë janë treguar më të konservatore në ruajtjen e folklorit të tyre,  krahas dhe traditave të tjera të kulturës popullore. Kurse te burrat vihet re, në një masë më të madhe, mosruajtja dhe mospraktikimi I rregullt I krijimeve folklorike. Dallime vihen re dhe përsa u përket grupmoshave që e praktikojnë këtë folklor. Të rinjtë janë përgjithësisht më indifferent ndaj praktikimit të folklorit, ndonëse midis tyre ka individë pasionantë dhe cilësorë. Përgjithësisht janë brezat e moshës së mesme përfaqësuesit më tipik të folklorit kosovar në Shqipëri.

Vallja e Osman Takes

Karakteri historik I valles ‘ Osman Taka’ (Osmani ka qenë kërcimtar popullor me famë dhe kacak në kohën e Turqisë), dëshmohet një nga këngët më të vjetër came.  Kjo valle interpretohet në tri variante. Varianti I pare: kërcehet nga dy veta, por rolin kryesor e luan valltari I parë. Varianti I dytë: Luhet nag dy burra , shoqeruar me naze. Rolin kryesor edhe ketu e ka I pari, kurse I dyti kryen funksionin e mbajtësit.

Karakteristike e valleve çame

Në sferën e hapur të krahinave etnografike-koreografike të shqipërisë, shquan edhe Camëria. Ajo është krahina më jugore e banuar prej shqiptarëve. Gjeografikisht ajo gjendet më shumë jashtë kufijve të sotëm shtetërorë, në Greqi: prandaj vetkuptohet që një valle nga filati, Pramithia, Igumenica është valle came, shqiptare.Në traditën etnografike të Camërisë dhe përgjithësisht në atë shqiptare, valet njihen të luajtura kryesisht vec nga gratë e vec nga burrat.